Грузинско-русский словарь Нико Чубинашвили - ცთომილი

I. შემცთარი, შეცთომილი, ანუ გზადაკარგული (იგავ. 5, 6), заблуждший, заблужденный.

II. ცთომილი

შვიდნი ცთომილნი ვარსკულავნი, რომელთაც ბერძულად ეწოდების პლანეტი (იხილე ვეფხისტ. 954 და შემდგომი; იუდა. 1, 13), планета, звезда блудящая, или блуждающая. ცთომილი ეწოდების ამათ განსარჩეველად უძრავთაგან ვარსკულავთა, რომელნიცა ნიადაგს ჰგიან ადგილთა თჳსთა შეუცვალებელად ცასა ზედა. რამეთუ პლანეტნი სცუალებენ ადგილთა თჳსთა, მიმოქცეულნი გზათა ანუ წრეთა ზედა მათთა, და გზასა მათსა ასტრონომოსნი უწოდენ ორბიტად. ძველისა სისტემისაებრ პტოლომეოსისა ცნობილ არიან შვიდნი პლანეტნი, რომელთაგან თჳთოეულისადმი განსაკუთრებულ არიან თჳთონი დღენი მსგეფსისანი და ამის წესისაებრ დასხმულ არიან შემდგომადსა შინა ტაბლიცასა.

ხოლო ახლისა სისტემისაებრ უფ. კოპერნიკისა და შედგომილთა მისთასა მრავლითა ასტრონომიულითა გამოძიებითა პოვნილ არიან აქამდე 11 ცთომილნი, რომელთაცა წესი, ნიშანნი და სახელნი არიან: 1. ერმი, 2. აფროდიტი, 3. ქვეყანა, 4. არეა, 5. ვესტა, 6. იუნონა, 7. პალლადა, 8. ცერერა, 9. ზევს, 10. კრონოს, 11, ურან. ამას სისტემასა შინა მზე გამორიცხულ არს პლანეტთაგან და შერაცხილ უზრავთა ვარსკულავთა შორის, რამეთუ თჳსსა ადგილსა ზედა ჰსფგას უზრავად, არამედ აქუს მიმქცევაჲ გარემო ღერძისა თჳსისა და მობრუნდების 25 დღესა და 12 ჟამსა ერთგზის. გარემო მისსა თჳთოეული 11 პლანეტთაგანი მოიქცევის თჳსსა ორბიტსა ზედა აღწერილთა წესითა, ე.ი. ერმი უმახლობელეს ხსუათა მზისადმი. შემდგომად მისსა აფროდიტი, შემდგომად აფროდიტისა ქვეყანა, შემდგომად ქვეყანისა არეა და ესრეთ შემდგომნი. რომელთამე მათგანთა ჰქონან თანამეგზავენი, რომელნიცა მოიქცევიან საკუთართა თჳსთა ორბიტთა ზედა გარემოს უმთავრესთა პლანეტთა, ესრეთ, ვითა ესენი გარემოს მზისა. მათ შორის მთოვარე არს თანამეგზავე ქვეყანისა; ზევსსა ჰქონან ოთხნი თანამეგზავენი, კრონოსს შვიდნი და ურანს ექუსნი. მზისგან ივასხებენ ნათელსა და სიტფოსა, ვითა პლანეთნი, ეგრეთვე თანამეგზავენი მათნი და მოქცევასა თანა ორბიტთა თჳსთა ზედა მოიქცევიან გარემო ღერძთაცა თჳსთა, ხოლო ვრცლად ცნობა ამისი, ვისცა ენებოს, ჰპოვებს იგი ასრონომიულსა შინა ღეოღრაჶიასა და უვრცელესად ასტრონომიულთა წიგნთა შინა.